محمدرضا ظفرقندی پس از گذشتن از خان سخت گرفتن رای اعتماد از مجلس، حالا به خان سخت دیگری به نام انتخاب معاونان و روسای سازمان‌های تابعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است. یکی از انتخاب‌های سخت وی، انتخاب رئیس سازمان غذا و دارو است.
فانا گزارش می‌دهد:
رئیس غیر داروساز برای سازمان غذا و دارو می‌تواند به نفع داروسازان باشد
جدا از جایگاه و ساختار سازمان غذا و دارو، ویژگی‌های شخصی رئیس این سازمان نیز از اهمیت برخوردار است. یکی از این ویژگی‌ها نوع تحصیلات است. براساس یک قانون نانوشته، رئیس سازمان غذا و دارو از ابتدای تاسیس این سازمان تاکنون بدون استثنا همواره یک داروساز بوده است.
اهمیت دارو در نظام سلامت اگر از نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی بیشتر نباشد، کمتر نیست. دارو امروز علاوه بر همه ویژگی‌های مهمی که در درمان و بهبود کیفیت زندگی افراد دارد به یک مولفه قدرت در جهان تبدیل شده است. یادمان نرفته که در دوران کرونا، آمریکا با توجه به صنعت داروسازی قدرتمندش توانست به سرعت به تولید واکسن کرونا برسد و برای بسیاری از کشورها تعیین تکلیف کرد. صنعت داروسازی همچنین در اشتغال نخبگان و صادرات جایگاه بالایی در جهان دارد. از همین دارو به هیچ وجه اهمیت داروسازان در نظام سلامت کمتر از پزشکان نیست و نگارنده اعتقاد دارد که حتی به داروسازان کمتر از پزشکان در نظام سلامت کشور جایگاه و بها داده شده است. به عنوان مثال بسیاری از وظایفی که در ایران بر عهده پزشک است در خارج از کشور به داروسازان سپرده شده و این اتفاق می‌تواند در ایران به ویژه در مورد داروسازان فعال در داروخانه‌ها هم رخ دهد. از سوی دیگر ایران در صنعت داروهای بایولوژیک بی‌سروصدا به یکی از قدرت‌های جهانی تبدیل شده و امروز شرکت‌هایی داریم که قادرند مولکول‌های دارویی جدید را با سرعت توسعه داده و وارد بازار کنند. اگر برخی سنگ‌اندازی‌ها و موانع دولتی هم نباشند سرعت توسعه این شرکت‌ها چند برابر هم خواهد شد.
حال این سوال کلیدی مطرح می‌شود که با توجه به لزوم داروساز بودن مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو که مسوولیت اصلی حوزه دارو را در این سازمان بر عهده دارد، آیا رئیس سازمان غذا و دارو هم باید صرفا یک داروساز باشد و آیا فردی خارج از این حوزه به ویژه مثلا یک پزشک می‌تواند رئیس سازمان غذا و دارو شود یا خیر؟
براساس بررسی‌های انجام شده، روسای بسیاری از رگولاتورهای دارویی جهان داروساز نبوده و تحصیلات دیگری به ویژه در حوزه پزشکی دارند. به عنوان مثال تقریبا هیچیک از روسای سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) به عنوان بزرگترین و مهمترین رگولاتوری دارو در جهان در تاریخ این سازمان داروساز نبوده‌اند.
از نگاه نویسنده این یادداشت حتی اگر رئیس سازمان غذا و دارو، داروساز نباشد می‌تواند از جنبه‌هایی به نفع داروسازان باشد و باعث ارتقای جایگاه آنها در کشور شود.
شش دلیل برای اینکه رئیس سازمان غذا و دارو می‌تواند غیر داروساز باشد به شرح زیرند:
۱- گردش مدیریتی یک موضوع طبیعی در دولت است که باید در سازمان غذا و دارو نیز رخ دهد. یعنی پس از ریاست چند باره داروسازان بر این سازمان بالاخره باید ریاست یک فرد غیر داروساز - مثلا یک پزشک - نیز بر این سازمان تجربه شود.
۲- سازمان غذا و دارو همواره با اتهامات بیرونی درست یا غلط مانند تعارض منافع، مافیا و ... از سوی جامعه و حتی مسوولان مواجه بوده است. ریاست یک غیر داروساز بر این سازمان می‌تواند خود به خود بسیاری از این اتهامات را برطرف کند.
۳- ریاست یک غیر داروساز بر سازمان غذا و دارو می‌تواند برخی اختلافات و درگیری‌های درون صنف داروسازان مانند اینکه رئیس سازمان به فلان شخص یا شرکت نزدیکتر است را برطرف کند.
۴- سازمان غذا و دارو به دلیل کمبودهای دارویی همواره زیر ضرب انتقادات و حتی توهین‌ها قرار داشته است. به تبع، چون رئیس سازمان همواره یک داروساز بوده، این اتهامات و توهین‌ها به صورت غیرمستقیم متوجه جامعه داروسازان هم شده و ریاست یک غیر داروساز می‌تواند باعث تغییر این شرایط شود.
۵- یک رئیس غیر داروساز برای سازمان غذا و دارو الگوبرداری از تجربه کشورهای پیشرفته در جهان است. بسیاری از رگولاتورهای مهم جهان مانند FDA آمریکا دارای رئیس غیر داروساز و به ویژه پزشک هستند.
۶- یک رئیس غیر داروساز برای سازمان غذا و دارو می‌تواند فرصت بیشتری را برای رشد سایر بخش‌های مهم زیرمجموعه این سازمان مانند غذا و محصولات کشاورزی، تجهیزات پزشکی، آرایشی و بهداشتی و غیره فراهم کند. بخش‌هایی که شاید با وجود اهمیت بیشتر نسبت به دارو همواره در زیر سایه دارو بوده و مورد توجه قرار نگرفته‌اند.
گزارش از محمدجواد به‌آبادی
