هر زمان بحث انتخاب وزیر بهداشت پیش می آید این سوال مطرح می شود که آیا وزیر بهداشت باید پزشک باشد یا غیر پزشک؟
به گزارش فانا، با جستجوی چند ساعته در اینترنت سعی کردیم الگوی متداول در دنیا را بررسی کنیم. در طی این جستجو پروفایل پنجاه وزیر بهداشت (یا وزیر بهداشت و خدمات اجتماعی) بررسی شد. ۱۸ نفر آنها در منطقه خاورمیانه و کشورهای همسایه ایران بودند و ۲۲ کشور از گروه کشورهای OECD یا توسعه یافته. با زمینه ذهنی که داشتیم فرض ما این بود که نسبت وزرای پزشک در میان همسایگان و هم منطقه ای های ایران باید بیشتر از کشورهای توسعه یافته باشد.
نتیجه:
۶ نفر از ۱۸ نفر وزیر در منطقه ما و ۸ نفر از ۲۲ وزیر در کشورهای توسعه یافته پزشک هستند. به عبارتی حدود یک سوم وزرا پزشک هستند و تفاوت قابل ملاحظه ای از نظر پزشک بودن یا نبودن بین کشورهای در حال توسعه منطقه ما و کشورهای توسعه یافته نیست.
اما در این بررسی کوتاه نکات قابل توجه دیگری بدست آمد:
۳ نفر از ۱۸ وزیر کشورهای در حال توسعه و ۱۲ نفر از ۲۲ وزیر کشورهای توسعه یافته زن هستند که نشان میدهد اقبال به مدیریت خانمها در نظامهای سلامت کشورهای توسعه یافته بیشتر است.
در کشورهای بررسی شده، وزارتخانه ها مسوولیت بهداشت و درمان یا ترکیب بهداشت، درمان و رفاه اجتماعی را دارند. مسوولیت آموزش پزشکی با وزارت آموزش عالی است. به عبارتی دیگر، ایران یک استثنا در ترکیب امور آموزش پزشکی با خدمات بهداشت و درمان است.
پس از رشته پزشکی، عمده تحصیلات وزرا مرتبط با اقتصاد، مدیریت، حقوق و امور اجتماعی بود.
حدود یک سوم وزرای پزشک، فقط پزشک نیستند و تحصیلات تکمیلی در زمینه «مدیریت خدمات بهداشت و‌درمان» مانند MPH و PhD دارند.
نکته بسیار جالب و مهم اینکه اکثر وزرا حتی وزرای پزشک افراد بروکرات هستند. به عبارتی اکثر وزرا قبل از وزیر شدن در مسوولیتهای اجرایی مختلفی در سطوح مدیریت ارشد همان وزارتخانه یا حتی در وزارتخانه های دیگر مانند وزارت اقتصاد تجربه مدیریتی داشتند.
نگاهی بیاندازیم به سابقه اجرایی و مدیریتی وزرای بهداشت درمان و آموزش پزشکی قبل از وزیر شدن در ۴۰ سال گذشته ایران. سابقه موفق مدیریت اجرایی آنها قبل از وزارت چه بود؟
آیا بهتر نیست مسئله پزشک بودن یا نبودن را بگذاریم کنار و به سواد مدیریتی، سوابق موفق و پاک مدیریت اداری سطح بالا و خصایص عالیه رهبری (مشارکت پذیری در تصمیم گیری و هدایت دیگران) کاندیداهای وزارت تمرکز کنیم؟
پیام دیندوست
پزشک و PhD مدیریت خدمات بهداشت و درمان
*با تشکر از همکاری خانم دکتر بهاره پورزادی در جستجوی اطلاعات
نتیجه:
۶ نفر از ۱۸ نفر وزیر در منطقه ما و ۸ نفر از ۲۲ وزیر در کشورهای توسعه یافته پزشک هستند. به عبارتی حدود یک سوم وزرا پزشک هستند و تفاوت قابل ملاحظه ای از نظر پزشک بودن یا نبودن بین کشورهای در حال توسعه منطقه ما و کشورهای توسعه یافته نیست.
اما در این بررسی کوتاه نکات قابل توجه دیگری بدست آمد:
۳ نفر از ۱۸ وزیر کشورهای در حال توسعه و ۱۲ نفر از ۲۲ وزیر کشورهای توسعه یافته زن هستند که نشان میدهد اقبال به مدیریت خانمها در نظامهای سلامت کشورهای توسعه یافته بیشتر است.
در کشورهای بررسی شده، وزارتخانه ها مسوولیت بهداشت و درمان یا ترکیب بهداشت، درمان و رفاه اجتماعی را دارند. مسوولیت آموزش پزشکی با وزارت آموزش عالی است. به عبارتی دیگر، ایران یک استثنا در ترکیب امور آموزش پزشکی با خدمات بهداشت و درمان است.
پس از رشته پزشکی، عمده تحصیلات وزرا مرتبط با اقتصاد، مدیریت، حقوق و امور اجتماعی بود.
حدود یک سوم وزرای پزشک، فقط پزشک نیستند و تحصیلات تکمیلی در زمینه «مدیریت خدمات بهداشت و‌درمان» مانند MPH و PhD دارند.
نکته بسیار جالب و مهم اینکه اکثر وزرا حتی وزرای پزشک افراد بروکرات هستند. به عبارتی اکثر وزرا قبل از وزیر شدن در مسوولیتهای اجرایی مختلفی در سطوح مدیریت ارشد همان وزارتخانه یا حتی در وزارتخانه های دیگر مانند وزارت اقتصاد تجربه مدیریتی داشتند.
نگاهی بیاندازیم به سابقه اجرایی و مدیریتی وزرای بهداشت درمان و آموزش پزشکی قبل از وزیر شدن در ۴۰ سال گذشته ایران. سابقه موفق مدیریت اجرایی آنها قبل از وزارت چه بود؟
آیا بهتر نیست مسئله پزشک بودن یا نبودن را بگذاریم کنار و به سواد مدیریتی، سوابق موفق و پاک مدیریت اداری سطح بالا و خصایص عالیه رهبری (مشارکت پذیری در تصمیم گیری و هدایت دیگران) کاندیداهای وزارت تمرکز کنیم؟
پیام دیندوست
پزشک و PhD مدیریت خدمات بهداشت و درمان
*با تشکر از همکاری خانم دکتر بهاره پورزادی در جستجوی اطلاعات
