در حالی که به نظر می‌رسد رئیس جدید سازمان غذا و دارو به زودی از سوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب شود، این روزها یک سوال شاید قدیمی دوباره مطرح شده است. آیا رئیس سازمان غذا و دارو باید لزوما یک داروساز باشد یا افرادی با تخصص‌های دیگر مرتبط با حوزه سلامت هم می‌توانند رئیس سازمان غذا و دارو شوند؟
محمدی، عبده‌زاده و اختراعی در گفت‌وگو با فانا پاسخ دادند:
آیا رئیس سازمان غذا و دارو می‌تواند یک غیر داروساز باشد؟
جدا از جایگاه و ساختار سازمان غذا و دارو، ویژگی‌های شخصی رئیس این سازمان نیز از اهمیت برخوردار است. یکی از این ویژگی‌ها نوع تحصیلات است. براساس یک قانون نانوشته، رئیس سازمان غذا و دارو از ابتدای تاسیس این سازمان تاکنون بدون استثنا همواره یک داروساز بوده است.
خبرنگار فانا اخیرا در حاشیه مراسم بزرگداشت روز داروساز از رئیس سازمان غذا و دارو، رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران و رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی پرسید که آیا رئیس سازمان غذا و دارو باید لزوما یک داروساز باشد یا فرد دیگری با تخصص مرتبط با حوزه سلامت هم می‌تواند رئیس این سازمان شود؟
سیدحیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو
من توصیه می‌کنم رئیس سازمان غذا و دارو یک داروساز متخصص باشد. داروساز بودن رئیس سازمان باعث می‌شود که شناخت بهتری نسبت به دارو داشته باشد. ممکن است یک فرد غیر داروساز هم بتواند رئیس سازمان شود اما قطعا داروساز متخصص و با تجربه کاری در حوزه دارو شناخت فنی‌تری نسبت به موضوعات دارو دارد. برخی ممکن است پیشنهاد کنند افرادی با تخصص مالی رئیس سازمان شوند. افراد با تخصص مالی معمولا در برخی حوزه‌ها موفق هستند اما چرا توصیه می‌کنم رئیس سازمان داروساز باشد، به این جهت که رئیس سازمان باید اشراف فنی و شناخت کافی را از حوزه دارو داشته باشد و وقتی با تشکل‌ها و سندیکاها جلسه می‌گذارد شناخت مشترکی با آنها داشته باشند. فردی که می‌خواهد از حقوق مردم در حوزه سلامت که با حقوق داروسازان و شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی گره خورده، دفاع کند باید فردی باشد که در این حوزه‌ها متخصص باشد.
در بنگاه‌های اقتصادی حوزه دارو اتفاقا نظر من این است که افراد مالی باید مدیر باشند. البته افراد با تجربه کاری و متخصص در حوزه دارو و سلامت که ممکن است داروساز هم نباشند، به نظر من می‌توانند رئیس سازمان شوند. چنین افرادی هم داریم اما این افراد به دلیل چالش‌های زیاد در سیاست‌گذاری‌های حوزه دارو رغبتی ندارند که به سمت تصدی ریاست سازمان بیایند. اگر فرصتی شود که من یا روسای قبلی سازمان خاطرات و مشکلات خود را بگوییم، واقعا یک رمان درام و غم‌انگیز است.
موضوع تعارض منافع در ارتباط با داروساز بودن رئیس سازمان غذا و دارو را از اساس قبول ندارم. من در حوزه دارو ذینفع شخصی نبوده‌ام اما اعتقاد دارم اگر کسی در حوزه تامین دارو اعم از تولید، واردات، پخش، داروخانه و ... کار کرده باشد اما الان که مسوولیت می‌گیرد، ذینفع نباشد به نظر من بهترین تجربه را هم همین فرد دارد، نه اینکه بگوییم کسی هیچ جا نبوده باشد و الان رئیس شود.
موضوع تعارض منافع را هم می‌توان مدیریت کرد. چند نفر می‌توانید پیدا کنید که چنین شرایطی داشته باشند؟ به جزء منِ محمدی و چهار، پنج نفر دیگر، کسی را نمی‌توانید پیدا کنید. آیا باید محدود به همین چند نفر باشیم؟ اگر فردی داروساز نباشد و در این حوزه هم نبوده باشد، چطوری برای سیاستگذاری در این حوزه تجربه پیدا کرده است؟ یا باید فرد غیر داروسازی باشد که تجربه کار در حوزه دارو را داشته باشد. یکی از مسوولان سابق می‌گفت کسی که در حوزه‌های تخصصی کار می‌کند باید تعارض منافعی که ذینفع نباشد داشته باشد. مثلا اگر در حوزه خودرو می‌خواهد کار کند باید در خودروسازی کار کرده باشد نه اینکه در این حوزه کار نکرده و تخصصی هم نداشته باشد پس چگونه می‌تواند در این حوزه کار کند؟ نمی‌شود که.
محمد عبده‌زاده رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران
خیر، به نظر من الزامی برای داروساز بودن رئیس سازمان غذا و دارو نیست اما با توجه به اینکه داروسازان در حوزه رگولاتوری در مقایسه با تجهیزات پزشکی و غذا، بیشتر کار کرده‌اند و داروسازی کشور مستندتر و رگولیتد هست و داروسازان در فرایندهای ساختاری ورود کرده‌اند و اشراف دارند به صورت سنتی رئیس سازمان همیشه داروساز بوده اما رئیس سازمان می‌تواند از هر حوزه‌ای باشد منوط به اینکه دید کلان داشته باشد، استراتژیست باشد و به ساختار حوزه‌های مختلف سازمان غذا و دارو، حوزه‌های تحت امرش در دانشگاه‌های علوم پزشکی و ساختار وزارت بهداشت اشراف داشته باشد. البته اینکه گفته شود رئیس سازمان نباید داروساز هم باشد درست نیست. رئیس سازمان باید فرد جامع‌الشرایطی باشد که به این حوزه‌ها اشراف داشته باشد و پیدا کردن چنین فرد جامع‌الشرایطی در حوزه دارو راحت‌تر از سایر حوزه‌ها است چون دارو کالای حیاتی و به سلامت مردم مرتبط است و اشراف به این حوزه کاری تخصصی است و داروسازان شانس تسلط بیشتری بر حوزه دارو و سایر حوزه‌های کاری سازمان غذا و دارو را در مقایسه با غیر داروسازان دارند.
فرامرز اختراعی رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی
حتما نه. به نظر من همه موقعیت‌های مدیریتی در کشور می‌توانند در دستان افراد مدیر باشند نه اینکه لزوم تخصص علمی همان موقعیت را داشته باشند. البته کشور ما به دلیل اینکه با برنامه‌های مدون شده و حساب شده فاصله دارد، ترجیح بر این است که در هر حوزه مدیریتی یک چهره متخصص همان حوزه حضور داشته باشد و علت هم اینکه در بخش‌های مختلف مسوولیتی هم همیشه متخصص همان حوزه حضور داشته همین بوده اما در درازمدت خیر، می‌تواند یک مدیر باشد. شاید بشود آرام آرام از این قضیه فاصله بگیریم و همانطور که می‌دانید حتی وزیر بهداشت هم در خیلی از کشورها پزشک نیست اما کشورهایی مانند ما چون برنامه مدون و قانونمند ندارند و با تغییر و تحولات رویه‌ها تغییر می‌کند، متخصصان همان حوزه را به عنوان مدیر تعیین می‌کنند تا به صورت تخصصی رویه‌ها را تغییر دهند اما در کل هیچ ضرورتی به نظر من برای هیچ مسوولیتی وجود ندارد که حتما فرد مدیر دقیقا تخصص علمی همان حوزه را داشته باشد بلکه باید یک مدیر باشد.
گفت‌وگو از محمدجواد به‌آبادی
