فریب افکارعمومی با تبلیغات روغن غیرتراریخته

به گزارش فانا، سرویس بین المللی برای دستیابی و استفاده از زیست فناوری کشاورزی (ایسا ISAAA) اقدام به انتشار وضعیت تولید جهانی محصولات تراریخته تجاری در سال ۲۰۱۸ کرده است.

در این گزارش اعلام شده است که ۲۶ کشور جهان در سال ۲۰۱۸ محصولات تراریخته را تولید کردند و سطح زیر کشت این نوع محصولات کشاورزی سال ۲۰۱۸ نسبت به سال ۲۰۱۷ به میزان ۹.۱ میلیون هکتار افزایش یافت و از ۱۸۹.۸ میلیون هکتار به ۱۹۱.۷ میلیون هکتار رسیده است. این مقدار نشان می‌دهد محصولات تراریخته سریع‌ترین فناوری پذیرفته شده در حوزه فناوری‌های زراعی در جهان محسوب می‌شوند.

تا پایان سال ۲۰۱۸ در مجموع ۷۰ کشور محصولات تراریخته را رسما پذیرفتند که از این تعداد ۲۶ کشور محصولات تراریخته را تولید و مصرف و ۴۴ کشور دیگر وارد کننده این نوع محصولات هستند.

علاوه بر آن محصولات تراریخته منحصر به ۴ محصول تراریخته اصلی "ذرت"، "سویا"، "پنبه" و "کلزا" نمی‌شود بلکه تنوع آنها گسترش یافته و گزینه‌های بیشتری را در اختیار مصرف کنندگان جهان و تولیدکنندگان مواد غذایی می‌گذارد که از آن جمله می‌توان به "یونجه" ،"چغندرفند"، "پاپایا" (خربزه درختی)، "کدو"، "بادمجان"، "سیب زمینی" و "سیب" اشاره کرد.

علاوه بر آن دو نسل سیب‌زمینی که پس از پوست کندن قهوه‌ای نمی‌شود و مقدار آکریلامید (مواد سرطان‌زا) آن نسبت به مشابه غیر تراریخته کاهش یافته است و نسبت به بیماری "بلایت دیرهنگام" مقاوم است، در آمریکا کاشته می‌شود.

برزیل نیز اولین نیشکر مقاوم به آفات حشره‌ای، اندونزی اولین نیشکر متحمل به خشکی و استرالیا اولین گلرنگ با اسید اولئیک بالا را برای تحقیق، توسعه و تکثیر بذر به زیر کشت برده‌اند.

مجموعا ۱۹.۱۳ میلیون هکتار محصولات تراریخته در سال ۲۰۱۸، در ۹ کشور در آسیا و اقیانوسیه شامل کشورهای "هند"، "چین"، "پاکستان"، "استرالیا"، "فیلیپین"، "میانمار"، "ویتنام"، "بنگلادش" و "اندونزی" کشت شد.

اندونزی نیشکر متحمل خشکی را برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ کشت کرد. این محصول تراریخته با همکاری بخش خصوصی و دولتی تولید شده است همچنین دو کشور اروپایی "پرتغال" و "اسپانیا" ذرت تراریخته مقاوم به کرم ساقه‌خوار را کشت کردند.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده تولید و مصرف محصولات زراعی تراریخته به تایید FDA (سازمان غذا و دارو امریکا)، WHO (سازمان بهداشت جهانی) و EFSA (سازمان ایمنی غذای اتحادیه اروپا) سلامت محصولات تراریخته را تایید کرده است.

این در حالی است که یکی از شرکت‌های تولید کننده روغن‌های خوراکی در تبلیغات خود که از رسانه ملی پخش می‌شود، ادعا دارد که روغن‌های غیر تراریخته تولید می‌کند که برای سلامت مردم مفیدتر نسبت به روغن‌های تراریخته است ولی محققان این حوزه معتقد هستند بیش از ۹۲ درصد روغن‌های مصرفی در ایران وارداتی هستند و به غیر از روغن آفتابگردان که نوع تراریخته آن هنوز در دنیا تولید نشده است، همگی از دانه‌های تراریخته ذرت، کلزا و سویا هستند.

از سوی دیگر بررسی‌های محققان نشان می‌دهد که روغن‌های تولید و عرضه شده در کشور تصفیه شده است و پس از فرآیند تصفیه، اجزا سلولی محصولات تراریخته وجود ندارد و این امر موجب سوءاستفاده این شرکت شده و به جامعه القا می‌کنند که روغن‌های تولید شده غیر تراریخته هستند ولی به طور قطع در روغن‌های تولیدی این شرکت‌ها از دانه‌های روغنی و روغن‌های تراریخته استفاده شده است و به جامعه القاء غیر تراریختگی می‌کنند.

گم شدن رد سلولی در روغن‌ها پس از فرآیند تصفیه

دکتر محمود تولایی رییس انجمن ژنتیک با بیان اینکه بیش از ۹۲ درصد روغن‌های مصرفی در ایران وارداتی هستند، گفت: تمامی روغن‌های وارداتی به غیر از روغن آفتابگردان، روغن‌های تراریخته هستند که یا روغن‌های تصفیه نشده و یا دانه‌های روغنی به کشور وارد می‌شود و در کارخانه‌های تولید روغن فرآیندهای تصفیه و یا روغن کشی بر روی آنها انجام خواهد شد.

وی با بیان اینکه روغن‌ها پس از فرآیند روغن کشی، بسته بندی و به دست مصرف کنندگان می‌رسد، خاطر نشان کرد: از این رو کلیه روغن‌های کلزا و کانولا و سویا و پنبه دانه به طور کامل تراریخته هستند. به غیر از روغن آفتابگردان که هنوز نوع تراریخته آن تولید نشده است.

تولایی تاکید کرد: در فرآیندهای آزمایشگاهی اگر فرآیند تصفیه روغن‌ها کامل باشد، اجزا سلولی و یا ژن یافت نمی‌شود و این امر سبب یک نوع سوء استفاده از سوی برخی شرکت‌ها در تبلیغات کالای خود شده است و روغن خود را به عنوان روغن غیر تراریخته به جامعه معرفی می‌کنند.

این محقق حوزه بیوتکنولوژی با بیان اینکه در برخی از کشورها آستانه تراریختگی ۱ تا ۵ درصد تعیین شده است، گفت: آستانه تراریختگی یعنی اگر در ترکیب فرآورده‌ای ۱ تا ۵ درصد از اجزای تراریخته استفاده شده باشد، برچسب تراریخته درج نمی‌شود ولی بر منبای تصویب شورای ایمنی زیستی در ایران، اگر در فرآورده‌ای حتی یک درصد از اجزا تراریخته وجود داشته باشد، ملزم به برچسب زنی هستند.

رییس انجمن ژنتیک با اشاره به تبلیغات بی امان یکی از شرکت‌های تولید کننده روغن در زمینه غیر تراریخته بودن محصول خود، خاطر نشان کرد: در آنالیز روغن تصفیه شده اجزا سلولی محصولات تراریخته وجود ندارد و این امر موجب سوء استفاده شرکت مذبور شده و به جامعه اینگونه القاء می‌کنند که این روغن‌ها غیر تراریخته هستند ولی من به طور قطع اعلام می‌کنم که در روغن‌های تولیدی این شرکت‌ها از دانه‌های روغنی و روغن‌های تراریخته استفاده شده است و به جامعه القاء غیر تراریختگی می‌کنند.

وی با بیان اینکه بشر از هزار سال پیش که کشاورزی را فراتر از مصرف خود و به عنوان فاکتور اقتصادی و کسب درآمد به خدمت گرفته، همواره به دنبال دستیابی به بذر بهتر درجهت افزایش راندمان تولید و بهره وری و موفقیت در رقابت اقتصادی بوده است،اضافه کرد: به عنوان مثال اگر یک کشاورز ایرانی تلاش کند و با بهینه کردن همه شرایط زراعی از بذر سنتی، ذرتی را تولید کند که هر کیلوی آن ۹۰۰ تومان باشد، زمانی که ذرت پر محصول دنیا کیلویی ۴۰۰ تومان تولید شود، طبیعی است که محصول زراعی سنتی قادر به رقابت با محصول وارداتی نخواهد بود.

به گفته وی، قیمت تمام شده برنجی که یک تا دو تُن در هکتار محصول دهد، قابل مقایسه با برنجی که ۸ تُن درهکتار محصول می‌دهد، نیست و بازار را از دست خواهد داد.

تولایی خاطر نشان کرد: بر این اساس بشر از ابتدا به دنبال اصلاح نژاد و دستیابی به نژادهای برتر در بذر برای کار اقتصادی بوده است و کشاورزان در زمان درو خوشه‌هایی که دارای کیفیت بالاتری هستند، به عنوان بذر برای دوره‌های کشت بعدی خود استفاده می‌کند.

رییس انجمن ژنتیک گفت: مهندسی ژنتیک که محصول بیوتکنولوژی نوین است، امروز فرصتی را در اختیار بشر قرار داده و به جای آنکه سال‌ها تلاقی طبیعی بذرها انجام شود، بر اساس اینکه در بذر مورد نظر چه صفاتی برتر است، اقدام به جدا سازی آن ژن از بذر و تزریق آن به داخل بذر دیگر وارد می‌کند و "نتاجی" که به دست می‌آید تبدیل به بذری با قابلیت‌های بالاتر خواهد شد.

وی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی را ابزار و فرصت در حوزه کشاورزی دانست و گفت: اینکه در تبلیغات دائم یک فناوری محکوم می‌شود که این خلاف اخلاق علمی است ضمن آنکه یک اقدام اشتباهی که در تبلیغات این شرکت‌ها رخ می‌دهد این است که دانش و فناوری مهندسی ژنتیک را به عنوان یک دانش مذموم زیر سوال می‌برد. این اقدام چه حاصلی خواهد داشت.

تولایی خاطر نشان کرد: مذموم دانستن این دانش در حالی صورت می‌گیرد که در کشور نزدیک به ۲۰ مرکز تحقیقاتی، دانشکده و پژوهشکده داریم که در آنها بیش از ۲۰۰ دانشمند برای کشاورزی کشور در حال تلاش علمی هستند و بر روی بهینه سازی انواع بذر با استفاده از تکنیک‌های مهندسی ژنتیک تحقیق می‌کنند. این محققان در زمینه بهینه سازی بذور پنبه، چغندر قند، کلزا و سیب زمینی با همین فناوری مهندسی ژنتیک در فعالیت هستند و این تحقیقات تضمینی برای آینده امنیت غذایی کشور است ولی از سوی دیگر یک شرکت برای حفظ منافع خود این فناوری را مذموم اعلام می‌کند.

تولایی با انتقاد از نحوه تبلیغات این شرکت‌ها در شرایطی که مردم در بحران اپیدمی حوزه سلامت قرار دارند، گفت: کدام فناوری بدون نقاط ضعف و قوت ندارد. اگر فناوری هسته‌ای در اختیار یک زنگی مست باشد سلاح می‎سازد و اگر دست کشور ایران باشد، اقدام به تولید رادیو دارو می‌کند. بر این اساس اگر کسی که اهل تفکر باشد فناوری هسته‌ای را محکوم نمی‌کند.

وی با تاکید بر اینکه متاسفانه در این تبلیغات بیوتکنولوژی محکوم می‌شود، یادآور شد: باید هشدار داده شود که چنین اقداماتی خطراتی برای آیندگان امینت غذایی کشور به همراه دارد.

تراریخته مضر؟ یا باقیمانده سموم؟

تولایی در خصوص غیر سالم بودن محصولات تراریخته و یا سالم بودن آن توضیح داد: وقتی محصولی برای یک صفتی، نوع مهندسی ژنتیکی شده و یا تراریخته شدن تولید می‌شود، یعنی تمامی صفات آن دانه، بذر و یا محصول بین نژاد اصلی و والد است ولی یک صفت در آن تغییر کرده که این صفت از ویژگی‌هایی چون مقاومت به آفات و یا سایر ویژگی‌ها برخوردار است.

وی ادامه داد: این در حالی است که در پای محصولات مشابه ۷ تا ۸ برابر محصولات تراریخته، سم ریخته شده که سرطان‌زا و مضر بودن آن به اثبات رسیده است ولی برخی ادعا می‌کنند که در حال حاضر ضرر محصولات تراریخته در مقالات درج نشده است ولی از کجا معلوم که ۲۰ سال آینده ضرر این محصولات شناخته شود؟ در پاسخ به این دسته از افراد باید گفته شود سمی که همین امروز مضر بودن آن اثبات شده و شاهد بروز سرطان و رخدادهای بعد آن هستیم، نادیده گرفته و خطرات احتمالی ۲۰ سال آینده توجه می‌شود.

این استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله با بیان اینکه در کنار هر فناوری دو موضوع Risk Assessment (ارزیابی احتمال بروز خطر) و Risk Managment (مدیریت خطر) مطرح است، خاطر نشان کرد: از این رو کسی مسلط به دانش و فناوری خاصی باشد می‌تواند هر خطری که منجر به بروز عوارضی در آینده باشد شناسایی کند و با تدابیر و پایش‌هایی که وجود دارد، در صورتی که احتمال خطر به جدی احساس می‌شود، مدیریت مخاطرات صورت گیرد.

وی ادامه داد: با این روند اعتماد مردم به رسانه ملی در این شرایط بحران سلب خواهد شد؛ چراکه مردم در این شرایط منازل خود به این رسانه پناه آورده‌اند و بیشترین مخاطبان را دارند و زمانی که کذب بودن اطلاعات این چنین تبلیغاتی برای آنها آشکار شود، اعتماد مردم به رسانه هم از دست خواهد رفت. از این رو لازم است دستگاه‌های قضائیه کشور در این موضوع وارد شوند چرا که با یک کلاهبرداری سامانه یافته مواجه هستیم.

تولایی اضافه کرد: علاوه بر آن سایر شرکت‌هایی که صادقانه همین روغنی که از سوی همین شرکت وارد می‌شود، را وارد و عرضه می‌کنند، برچسب گذاری کردند ولی شرکتی که تبلیغات گسترده کرده است، اعلام می‌کند روغن غیر تراریخته.

تذکراتی که نادیده گرفته می‌شوند

رییس انجمن ژنتیک با اشاره به ارائه تذکراتی به این شرکت عرضه کننده روغن، افزود: تذکراتی از سوی سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت به این شرکت داده شده است ولی به این تذکرات توجهی نشده است.

وی با برخی اقدامات غیر واقعی این شرکت عرضه کننده روغن‌های غیر تراریخته، اظهار کرد: بر روی برچسب‌های قبل از یکی دو ماه اخیر این شرکت‌ عناوینی چون "سویای تراریخته"، "کانولا یا کلزای تراریخته" بوده و الان این برچسب‌ها را تغییر داده و برچسب مضاعفی با عنوان "غیر تراریخته" نصب کرده است تا جامعه را مورد القاء سوء قرار دهد و این اقدامات خلاف قانون و قابل پیگرد است.

عضو ‌هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله یادآور شد: در حال حاضر بیش از ۴۰ درصد کالری سبد غذایی ما وارداتی است و تصور شود که نقش روغن چند درصد از سبد غذایی خانوارها را تشکیل می‌دهد. زمانی که امروزه مقادیر بسیار زیادی از نهاده‌های دامی و فرآوری کشاورزی را وارد می‌کنیم و بیش از ۴۰ درصد کالری سبد غذایی را از واردات تامین کنیم، یعنی اینکه کلیه تولیدات مرغ، تخم مرغ، گوشت، ماهی و بسیاری از فراورده‌هایی که تولید می‌شوند، از بذر و دانه‌های وارداتی مصرف کرده است.

وی خاطر نشان کرد: بر این اساس گوشت، مرغ، ماهی، شربت‌های دارویی، شربت‌های غذایی، شیرینی‌جات از انواع فرآورده‌های حاصل از ذرت تراریخته تولید می‌شود.

محقق حوزه بیوتکنولوژی با تاکید بر اینکه بخش زیادی از آنچه که امروز ما در زندگی مصرف می‌کنیم تراریخته است، گفت: از این رو اگر شرکتی توانست امروز فناوری مهندسی ژنتیک را در جامعه مضر معرفی کند و در آینده اعلام شود همه محصولات مورد استفاده از فرآورده‌های تراریخته است، آیا این امر موجب تشویش اذهان عمومی نخواهد شد.

تولایی ادامه داد: این تبلیغات در شرایطی از رسانه ملی پخش می‌شود که از سوی FDA، WHO و EFSA (سازمان ایمنی غذای اتحادیه اروپا) سلامت محصولات تراریخته را تایید کردند ضمن آنکه وزارت بهداشت ایران نیز سلامت این محصولات را تایید کرده است.
وی تاکید کرد: مسئولان باید در این زمینه باید تامل کنند و باور نکنند که چنین تبلیغاتی، تبلیغات صادقانه و درستی است.

مصوبه‌ای برای عدم برچسب گذاری روغن‌های تصفیه شده

دکتر محمدعلی ملبوبی معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، با بیان اینکه ما تفکیکی میان روغن‌های تراریخته و غیر تراریخته قایل نیستیم، گفت: وقتی گیاهان تراریخته در فرآیند اخذ مجوز قرار می‌گیرد، مدت ۶ تا ۷ سال مورد آزمایش و ارزیابی مخاطرات قرار می‌گیرد تا "این همانی" گیاهان تراریخته به اثبات برسد.
"این‌همانی" یعنی گیاهان تراریخته همانند نوع غیر تراریخته خود است.از این رو تفکیک زیادی میان این دو روغن قائل نیستم.

وی با اشاره به ویژگی‌ها و مزایای گیاهان تراریخته، خاطر نشان کرد: اگر به فرآیند تولید این نوع محصولات توجه کنیم، مشاهده می‌شود که در محصولات تراریخته نسبت به نوع غیر تراریخته سم کمتر و بهینه مصرف شده است و این در حالی است که در گیاهان غیر تراریخته نمی‌دانیم که چه اتفاقاتی برای گیاه رخ داده و به چه میزان از سموم ضد قارچ و آفت استفاده شده است.

ملبوبی با تاکید بر اینکه در مزارع غیر تراریخته هیچ محدودیتی برای مصرف سموم وجود ندارد مگر آنکه محصول ارگانیک باشد، ادامه داد: در این روزها که به دلیل شیوع ویروس کرونا مردم تشویق به در خانه ماندن می‌شوند و تبلیغاتی در زمینه مضر بودن محصولات تراریخته از رسانه ملی پخش می‌شود، منجر به لطمه وارد شدن به اعتبار رسانه ملی خواهد شد.

معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری با بیان اینکه در حال حاضر در دنیا حدود ۱۹۰ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی به زیر کشت محصولات تراریخته رفته است، یادآور شد: این محصولات به غیر از ۴ کشور که ممنوعیت مصرف اعلام شده در سایر کشورهای دنیا از این محصولات مصرف می‌شود و عمده دانه‌های روغنی که در بازارهای جهانی موجود است عمدتا تراریخته هستند و ما نیر سالانه با مجوز وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی محصولات تراریخته به کشور وارد می‌کنیم.

وی با اشاره به تبلیغات این شرکت تولید کننده روغن‌های خوراکی با بیان اینکه این شرکت ادعای غیر تراریخته و سالم بودن این محصولات را دارد، اظهار کرد: اخیرا مصوبه‌ای در شورای ایمنی زیستی ارائه شد که بر اساس آن روغن‌های تصفیه شده نیازی به برچسب گذاری ندارند ولی ما اصرار داریم که برچسب گذاری صورت گیرد تا مردم مطلع باشند که از چه محصولاتی استفاده می کنند. این شرکت با بهره برداری از این مصوبه با خیال آسودن تبلیغ می‌کند و این اقدام سو استفاده از این مصوبه تلقی می‌شود و در شرایط شیوع کرونا و توجه بیشتر مردم به رادیو و تلویزیون، پخش چنین تبلیغاتی از این رسانه ملی فریبکاری ملی است.

خرید ۳۳ میلیارد اروپا از محصولات تراریخته

دکتر بهرام باغبان دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز نیز با بیان اینکه کلیه آمارهای مربوط به محصولات تراریخته در دنیا در تارنمای ایسا (ISAAA.org) قابل دسترس است، گفت: این داده‌ها تنها در اختیار متخصصان نیست بلکه عموم مردم می‌توانند به این آمارهای سازمان جهانی ایسا دسترسی داشته باشند و اینکه در تبلیغات تلویزیونی بر غیر تراریخته بودن محصولی تاکید می‌شود و یا بر روی ظروف بسته بندی عنوان "تراریخته" درج می‌شود، قابل پیگیری است.

وی همچنین با تاکید بر اینکه در دنیا هرگز دانه‌های آفتابگردان و یا پالم تراریخته وجود ندارد، ادامه داد: گیاهانی که برای روغن کشی استفاده می‌شود عمدتا شامل "سویا"، "پنبه"، "کلزا" و "ذرت" است که این دانه‌ها نیز تراریخته هستند. از این رو اگر در حوزه بازرگانی کشور کسی آمارهای واردات محصولات تراریخته و غیر تراریخته را اعلام کند می‌توان به غیر تراریخته بودن روغن‌های تولیدی این کارخانجات که به دست مردم می‌رسد، پی برد.

باغبان با بیان اینکه تبلیعات این شرکت بازی با شعور مردم و به ضرر آنها است، یادآور شد: تمام ذرت‌ها و سویاهایی که به کشور وارد می‌شود با شانس بسیار بالا تراریخته هستند مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تبریز به ادعای ناسالم بودن روغن‌های تراریخته در تبلیغات اشاره کرد و ادامه داد: آمار خرید اتحادیه اروپا از آمریکا در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا بیش از ۳۳ میلیارد دلار محصولات و گیاهان تراریخته از آمریکا خریداری کرده است و این امر دلالت بر کیفیت بالای روغن‌های تراریخته نسبت به روغن‌های غیر تراریخته دارد. این عدد شاهد بزرگی برای سالم بودن این محصولات است.