«غصه چرا؟ دیگر نگران چاق شدن نباشید؟ دیگر نیازی به ورزش های سخت یا رژیم های غذایی طاقت فرسا نیست!! لاغر شوید و لاغر بمانید!» …اینها جملاتی است که این روزها مدام در بیشتر شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی می بینیم. آری، تبلیغاتی بسیار خوشایند که کم از عصای جادویی ندارند و مدعی اند که می توانند در مدتی کوتاه معجزه کنند و از اندام شما اندامی ایده آل بسازند.
دکتر سید علی فاطمی با اشاره به نحوه کلی عملکرد داروهای درمان چاقی می گوید: داروهایی که هم اکنون به صورت مجاز برای درمان چاقی تجویز می شوند با دو مکانیزم اثر در دسترس عموم قرار دارند. دسته نخست روی مرکز اشتها در مغز تأثیر گذاشته به کاهش اشتها منجر می شوند. اما دسته دوم با تأثیر روی روده و کاهش جذب غذا های چرب به لاغر شدن کمک می کنند. عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران می افزاید: از میان داروهای ضد اشتها می توان به سیبوترامین اشاره کرد. همچنین می توان اورلیستات را به عنوان یکی از معروف ترین و پرطرفدار ترین داروی کاهنده جذب چربی ها نام برد. اما توجه به این نکته ضروری است که بر اساس تحقیقات به عمل آمده، تأثیر این داروها روی کاهش وزن چندان چشمگیر نیست.
به گونه ای که یک سال مصرف داروی سیبوترامین، حدود 5 کیلوگرم و داروی اورلیستات، 3 کیلوگرم از وزن فرد را کم می کند. البته این میزان کاهش وزن برای مصرف کنندگان چندان رضایت بخش نیست، چرا که فلسفه گرایش به داروهای لاغری در بسیاری از طرفداران کاهش وزن، رسیدن به وزن دلخواه در کوتاه ترین زمان است. این امر فرصت لازم را برای عرضه محصولات غیر مجاز از مجاری غیر رسمی مانند ماهواره، اینترنت و بعضی عطاری ها، فراهم کرده و بازاری سود آور در اختیار سوء استفاده گران قرار می دهد.
به گفته دکتر فاطمی، داروهای غیر مجاز بسرعت اثر کرده و در ابتدا باعث رضایت مصرف کنندگان خواهند شد. اما با تداوم مصرف، عوارض جانبی آنها آشکار می شود و با قطع مصرف، وزن فرد به میزان قبل باز خواهد گشت.
وی درباره چگونگی مکانیزم کاهش سریع وزن این قبیل داروها عنوان می کند: این فرآورده ها که معمولاً به شکل داروی طبیعی یا گیاهی تبلیغ می شوند، ترکیبی از چند ماده هستند. به طور معمول مهم ترین و اثر بخش ترین جزء این داروها را داروهای مدر (افزایش دهنده ادرار) یا ملین (اسهال آور) تشکیل می دهند که با دفع آب از بدن، وزن را بسرعت کاهش می دهند. این تأثیر فوری باعث می شود استفاده کنندگان از این داروها احساس رضایت و خشنودی داشته باشند. اجزای دیگری که در این داروها یافت می شود، داروهای ضد اشتهای قوی مؤثر بر مغز یا هورمون هایی هستند که باعث افزایش سوخت و ساز می شوند و از این طریق روند کاهش وزن را افزایش می دهند.
عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران معتقد است، کاهش سریع آب بدن و به دنبال آن کاهش فشار خون می تواند در افراد مستعد باعث نارسایی کلیه و حتی مرگ شود. از سویی دیگر، اثر کاهش وزن داروهای مدر و ملین کاملاً موقتی است و با قطع مصرف، وزن به حالت قبل بر می گردد. وی در ادامه خاطرنشان می کند: آن دسته از داروهای ضد اشتهای موجود در بازار جهانی که مکانیسم اثر آنها، تأثیر روی هورمون های مغز است، در هر دو نوع قوی غیر مجاز مانند فن ترمین و نوع مجاز آن مانند سیبوترامین، می توانند به بروز عوارض مختلفی مانند افزایش فشار خون، خشکی دهان، یبوست، سردرد و بیخوابی با شدت های متفاوت منجر شوند. دکتر فاطمی تنها داروی ضد چاقی مجاز در فهرست دارویی ایران را اورلیستات دانسته، تصریح می کند: اورلیستات به عنوان داروی مجاز برای کاهش وزن در ایران که با نام های تجاری ونوستات و زنیکال هم شناخته می شود جزو داروهای OTC قرار دارد یعنی برای تهیه آن نیازی به نسخه پزشک نیست.
اما این به معنی بی ضرر بودن این دارو نیست. همانگونه که اورلیستات مانع جذب چربی های خوراکی و ایجاد مدفوع چرب می شود، جذب ویتامین های ضروری محلول در چربی را نیز مختل می کند. این نکته بخصوص در مورد خانم های باردار حائز اهمیت است. لذا این دارو در دوران بارداری منع مصرف دارد. عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران در خاتمه اظهار می کند: به طور کلی هیچ دارو یا مکمل غذایی سالم که به کاهش وزن سریع منجر شود وجود ندارد و هر هزینه ای در این رابطه، هدر دادن پول است. لذا بهترین راه برای کاهش وزن، به کار بردن توصیه های پزشک یا متخصص تغذیه در مورد رژیم غذایی و فعالیت بدنی صحیح خواهد بود.
منبع : روزنامه ایران
