سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات مدیریتی و اقتصادی سازمان غذا و دارو با تأکید بر لزوم تجویز و مصرف به جای آنتیبیوتیکها نسبت به خطرات مقاومت آنتی بیوتیکی هشدار داد.
وی تأکید کرد: باتوجه‌به اینکه کشف آنتی‌بیوتیک‌های جدید نیاز به زمان و هزینه زیادی دارد، به همین دلیل تعداد کمی آنتی‌بیوتیک جدید وارد بازار دارویی می‌شوند بااین‌حال گزارش‌هایی مبنی بر اینکه مقاومت در برابر آنتیبیوتیکها وجود دارد شنیده می‌شود، این روند خطرناکی بوده و با ادامه آن ممکن است در برابر همه میکروبها خلع‌سلاح‌شده و دوباره به عصری بازگردیم که جراحت‌های کوچک مرگ انسان‌ها را در پی داشته باشد.
عوارض مصرف خودسرانه آنتیبیوتیکها
سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات مدیریتی و اقتصادی سازمان غذا و دارو با تأکید بر اینکه آنتیبیوتیکها داروهای بسیار مهمی بوده و باید نسبت به تجویز و مصرف آنها حساس بود، گفت: آنتی بوتیک‌ها داروهای بسیار مهمی هستند علیه طیفی از میکروبها مؤثر بوده و جان بسیاری از انسان‌ها را نجات می‌دهند بااین‌حال مصرف غیرمنطقی و خودسرانه آنتیبیوتیکها موجب عوارض و حساسیت‌های ناخواسته‌ای می‌شود.
وی ادامه داد: ازجمله مهم‌ترین عوارض جانبی مصرف خودسرانه و غیرمنطقی آنتیبیوتیکها ازبین‌رفتن فلور طبیعی بدن (میکروب‌های مفید و نرمال) می‌شود، ازبین‌رفتن این میکروب‌های مفید موجب این می‌شوند که بدن نتواند برخی از ویتامین‌ها را جذب کرده و کمبود آنها ایجاد شود. از سوی دیگر بدن را هم مستعد عفونت‌های قارچی می‌کند.
نبی‌زاده ادامه داد: از جمله عوارض دیگر آن اسهال است که اگر از نوع اسهال کلستریدیوم دیفیسیل باشد ممکن است منجر به آسیب شدید به روده بزرگ و در نهایت مرگ افراد شود.
میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران
او همچنین دررابطه‌با میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران اظهار کرد: به لحاظ آمار جهانی متأسفانه کشور ما به لحاظ مصرف آنتی‌بیوتیک موقعیت مناسبی ندارد. بر اساس آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت ایران بعد از کشورهای نپال و اروگوئه در مصرف آنتی بدر رتبه سوم قرار دارد.
وی یادآور شد: سازمان جهانی بهداشت از سال ۲۰۱۷ رویکرد خود را نسبت به مصرف آنتیبیوتیکها عوض کرده و علی‌رغم رویکرد کمی نگاه کیفی را نیز به رویکرد خود نسبت به آنتیبیوتیکها افزوده و برای پایش دقیق آنها طبقه‌بندی جدیدی را پیشنهاد کرده است و براین‌اساس آنتیبیوتیکها را به سه گروه تقسیم‌بندی کرده که نخستین آنها گروه اکسس است که در خط مقدم درمان قرار دارند. گروه دیگر آنتیبیوتیکها گروه واچ هستند که پتانسیل بالایی برای ایجاد مقاومت میکروبی دارند و باید از آنها مراقب شود. گروه سوم که به آنها ریسر گفته می‌شود آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که مقاومت در برابر آنها ایجاد شده و تنها زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرند که داروها جواب نداده باشند.
نبی‌زاده بیان کرد: متأسفانه مصرف آنتی‌بیوتیک‌های گروه واچ که باید محافظت بیشتری از آنها انجام شود رتبه بالایی در جهان دارند و پس از کشورهای قبرس و اروگوئه بالاترین مصرف را دارا هستند و ۶۰ درصد آنتی‌بیوتیک‌های مصرفی ایران از گروه آنتی‌بیوتیک‌های گروه واچ هستند.
او ادامه داد: به‌صورت کلی ۴۸ آنتی‌بیوتیک اکسس، ۱۱۰ آنتی‌بیوتیک واچ و ۲۲ آنتی‌بیوتیک ریسر در گروه‌بندی آنتیبیوتیکها وجود دارد. اگر روند مصرف آنتیبیوتیکها را در ایران مقایسه کنیم خواهیم دید که آنتی‌بیوتیک‌های سفکسیم و آزیترومایسین، بالاترین رتبه را از منظر مصرف آنتی‌بیوتیک دارند که هر دو از گروه واچ هستند و باید بااحتیاط از آنها استفاده کرد.
عوامل ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی
وی در ادامه با بیان اینکه عوامل مانند مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک در عفونت‌های ویروسی یا پیشنهاد مصرف آنتی‌بیوتیک به دیگران از جمله عوامل ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیک است، گفت: مصرف آنتی‌بیوتیک در دام، طیور و آبزیان از جمله دیگر عوامل مقاومت آنتی‌بیوتیک است، امحای نادرست این گروه از داروها نیز موجب مقاومت میکروبی می‌شوند.
نبی‌زاده تصریح کرد: استفاده نابجا از آنتیبیوتیکها موجب ازبین‌رفتن آنتی‌بیوتیک‌های ضعیف شده و آنتی‌بیوتیک‌های قوی و مقاوم بمانند و ضمن تکثیر خود ژن مقاومت را با خود حمل کنند و بین جمعیت میکروبها و باکتری به‌عنوان گروه‌های غالب درآیند و با انتقال از فردی به فرد دیگر در بین آنها در نتیجه مقاومت میکروبی شده و داروها نمی‌توانند بر روی آنها اثر کنند.
وی تأکید کرد: امحای نادرست آنتیبیوتیکها موجب بازگشت آنها به چرخه طبیعت شده و با ورود آنها به بدن حیوانات و مصرف گوشت یا شیر آنها ممکن است وارد بدن افراد شده و در نتیجه موجب مقاومت میکروبی در بدن این افراد شود.
سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات مدیریتی و اقتصادی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت پیش‌بینی کرده است که مقاومت‌های میکروبی در ۱۰ سال آینده اولین عامل مرگ‌ومیر مقاومت آنتی‌بیوتیکی خواهد بود، گفت: این بسیار مهم است که از این موضوع پیشگیری کنیم و نسل آینده را از این داروها محروم نکنیم. پزشکی که می‌خواهد آن را تجویز کند، داروسازی که می‌خواهد آنها را عرضه کند با مسئولیت برخورد کنند و یک مادر هم یک پزشک را مجبور به تجویز آنتی‌بیوتیک نکنند.
وی یادآور شد: یک پزشک باید آنتی‌بیوتیک را با دوز و زمان مصرف مناسب تجویز کند و بیمار هم باید سر ساعت و طول دوره‌ای که آن را تجویز کرده و تعداد کامل آنها را مصرف کند. مادران هم باید فقط با تجویز پزشک به کودکان خود آنتی‌بیوتیک بدهند تا در آینده آنها دچار مقاومت آنتی‌بیوتیکی نشوند.
او اضافه کرد: اکثر سرماخوردگی‌ها منشأ ویروسی داشته و عفونت آنها نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارند. علائم آنها با مصرف مایعات گرم از بین می‌رود و در صورت تداوم علائم تنها با تجویز پزشک آنتی‌بیوتیک مصرف کنند. در زمانی که این گروه از داروها نیاز نباشند اما مصرف شوند باکتری‌ها نسبت به آنها مقاوم شده و دیگر آنتی‌بیوتیک بر روی آنها تأثیری ندارند و باید آنتی‌بیوتیک قوی‌تری را تجویز کنند و کم‌کم به مرحله‌ای برسد که دیگر هیچ آنتی‌بیوتیکی بر روی آن موثر نباشد و بیمار از بین برود.
وی یادآور شد: آنتیبیوتیکها عوارض جانبی مانند شک آنافیلاکسی، پوستی، تهوع و... نیز از جمله عوارض جانبی مصرف آنتی‌بیوتیک است. متأسفانه سفتریاکسین که یک داروی بیمارستانی است گاهی در مطب‌ها تجویز شده و گاه شک ناشی آنافیلاکسی ناشی از آن موجب مرگ شده است.
منبع : ایفدانا
